بارگاه امامزاده صالح ع
یکی از مکان های زیارتی که برای موضوع سفر زیارت سلامت تعداد زیادی از افراد تمایل به دیدن و زیارت آن را دارند حرم امام زاده صالح ع می باشد. امامزاده صالح یکی از قدیمی‌ترین بنا‌های شهر تهران می‌خوانند. در دوره ایلخانان مغول یعنی سال هفتصد هجری قمری بنای امامزاده ساخته شد. هنوز اطلاعات دقیقی در مورد سازنده حرم در دست نیست. در کتب تاریخی این‌گونه گفته شده که هلاکو که یکی از فرزندان فتحعلی‌شاه قاجار بود بنای این امامزاده را شخصا مرمت کرد.
ضمن اینکه کاشی‌کاری‌های انجام شده بر روی گنبد و همین‌طور تغییر و جابجایی درب بنای امامزاده از قسمت ضلع جنوبی به قسمت ضلع غربی از اقدامات شخص هلاکو بود.هلاکو برادری به نام شجاع السلطنه داشت که او نیز حسینیه مسجد و حمام صحن سمت شمال امامزاده را ساخت.
در قسمت ایوان ورودی حرم امامزاده صالح با یک لوح خشتی مستطیلی دیده می شود که اسم فتحعلی‌شاه قاجار بر روی آن نوشته شده است. قدمت این لوح به سال ۱۲۱۰ قمری تخمین زده می‌شود. ضریح نقره‌فام و مشبک حضرت امامزاده صالح توسط وزیر امور خارجه اواخر دوران قاجار یعنی میرزا سعید خان وقف شد. بعد از حکومت سلسله قاجار حرم امامزاده صالح تجریش به همان شکل سابق خود باقی ماند. در سال ۱۳۳۸ یک فرد خیر به اسم حسن فداکار با هزینه شخصی خود گنبد امامزاده را بازسازی و دوباره آن را کاشی کرد. در سال ۱۳۶۸ گنبد بطور کامل خراب شده و مجددا گنبد را مرمت کردند. گنبد جدید از گنبد قبلی بزرگ‌تر بود. در آخر گلدسته‌های این امامزاده نیز در دهه هشتاده در دو طرف گنبد قرار گرفتند و فضای داخلی رواق‌ها همگی آینه‌کاری شدند.
امام زاده صالح ع از جمله سادات عالي مقام و از امام زادگان صحيح النسبي است كه بعد از شنيدن خبر و ليعهدي امام رضا ع و در اواخر قرن دوم از عراق به سمت ايران سفر مي كند و از سمت كَره رود رو به ولايت شميران نهاد و چون به تجريش رسيد در باغ گلشن زير درخت چنار بزرگي نزديك چشمه ساري وی را به شهادت رساندند.وپيكرپاكش درقريه تجريش وكنارهمان چناركهنسال به دفن شد.
بارگاه منور حضرت صالح ابن موسي الكاظم ع يكي از پر جاذبه ترين اماكن مذهبي با موضوع سفر زیارت سلامت يكي از با شكوه ترين امامزاده هاي پایتخت ايران است. كه مشتاقان اهل بيت عصمت و طهارت از همه نقاط ايران و خارج از ايران به زيارتشان مي آیند.
معماری بنای امامزاده صالح
مانند بقیه امامزاده‌ها گنبد و گلدسته بارگاه امامزاده صالح تهران نیز به رنگ فیروزه‌ای تزیین شده‌است. کاشی‌هایی که با نقش های هندسی روی گلدسته و گنبد نمایان هستند ترکیبی از رنگ طرح و نور هستند . معماری بنای امامزاده صالح با دیوارهای ضخیم طرح‌های چهارگوشه و طاق‌ها به سبک معماری سنتی قرن هفتم و هشتم هجری قمری اشاره می‌کند. معماری این بنای مقدس ترکیبی از معماری ایران باستان در کنار هنر دست هنرمندان معمار معاصر است.
در سمت ایوان ورودی و در ضلع شمالی امامزاده چهار رواق دیده می‌شود. در قسمت اول امامزاده در قدیم یکی از قبرستان‌های قدیمی شهر تهران واقع شده بود. اما تقریبا چند سال پیش اجازه بخلک سپردن هیچ میتی در این قسمت داده نشد. طوری که با گذشت زمان آثار باقی مانده از قبر‌های قدیمی کلا از بین رفت. گذشته اطراف امامزاده را دیوارکشی کرده بودند و یک فضای کاملا محصور داشت. طرح گسترش خیابان تجریش اجرا شد و به همین علت دیوارهای قدیمی همگی تخریب شدند. جالب است که حال قسمتی از قبرستان به یک بوستان باصفا برای استفاده عموم تبدیل شده است.
فضا و امکانات آرامگاه امامزاده صالح
مساحت تقریبی بقعه امامزاده صالح و بارگاه ایشان در حدود سه هزار مترمربع تخمین زده شد. لقب یکی از بزرگ‌ترین امامزاده‌های کشور ایران به وی اختصاص یافت. صحن حرم امامزاده صالح به قسمت‌های مختلفی تقسیم‌بندی شده که برخی از آن‌ها قدیمی هستند. برخی دیگر نیز بعد از انقلاب به این مجموعه اضافه شده‌اند.
حیاط بزرگ و حوض میان حیاط امامزاده
حیاط حرم امامزاده صالح دیدنی‌های بسیاری دارد. مقبره مطهر پنج شهید گمنام در این حیاط و در بدو ورود قرار دارد. در آنجا کبوتر‌ها به شکل آزادانه‌ای در صحن پرواز می‌کنند. زائران این اختیار را دارند که به کبوتر ها گندم بدهند. نذر گندم برای این کبوتر‌ها یکی از نذر‌های رایج در حرم امامزاده صالح محسوب می‌شود.
حوضچه
یکی دیگر از سازه‌های قدیمی در امامزاده صالح تجریش حوضچه آن است. پیش از مرمت این امامزاده دو حیاط برای آن در نظر گرفته شده بود. حیاط بزرگ‌تر یک حوض داشت که آب حوض از قناتی که در سر پل تجریش قرار داشت لب ریز میشد. بعد از حوض آب را به سمت باغ‌های تجریش روانه می‌کردند. متأسفانه این قنات همانند بقیه قنات‌های تهران در سال‌های اخیر خشک شد. در کنار این حوض یک وضوخانه و پاشوی قرار گرفته بود که امکان وضو گرفتن برای زائران را مهیا می‌کرد. امروزه حوض مرمت شده و در اطراف آن یک وضوخانه برای وضو گرفتن آقایان و همچنین شیر‌های آب آشامیدن گذاشته شده‌اند.
جاذبه‌های گردشگری حوالی امامزاده
بارگاه امامزاده صالح جاذبه‌های گردشگری بسیار زیادی در اطراف خود دارد بعضی از این جاذبه‌ها چند قدمی امامزاده صالح قرار دارند. اگر شما به تهران سفر کردید توصیه می‌کنیم که حتما یک روز را به زیارت و از جاذبه‌های گردشگری اطراف امامزاده صالح بازدید کنید ما قصد داریم این جاذبه‌های بی‌نظیر را به شما معرفی کنیم.
بازار بزرگ تجریش
یکی از جذاب‌ترین دیدنی‌های تهران بازار تجریش است که به‌عنوان یکی از کهن ترین بازار‌های ایران بحساب می اید. بازار تجریش مانند هر بازار سنتی دیگری از مسیر‌های تودرتو تشکیل شده است. هر راسته بازار به یک صنف متعلق است که دراین میان بازار میوه‌فروشان تجریش شهرت بسیاری دارد. شما در این بازار می‌توانید هر نوع میوه‌ای را که می‌خواهید و در هر فصلی از سال خریداری کنید. بازار تجریش دقیقا در کنار امامزاده صالح تهران قرار گرفته و دو عدد از ورودی‌های امامزاده به این بازار ختم می‌شوند.
مرکز خرید ارگ
مرکز خرید ارگ یکی از مراکز خرید تهران محسوب می‌شود در پنج طبقه تجاری و پنج طبقه پارکینگ بنا شده است. در این پاساژ که به عبارتی یک مرکز تفریحی محسوب می‌شود امکانات فراوانی مانند بام سبز کافه و رستوران آمفی‌تئاتر و فودکورت قرار داده شده است. این پاساژ دقیقا در قسمت شمال میدان تجریش و در بخش ابتدایی خیابان سعادت‌آباد قرار گرفته است. از امامزاده صالح تا این پاساژ ده دقیقه فاصله دارید.
مرکز خرید قائم
پاساژ قائم دومین مرکز خرید دیدنی در اطراف امامزاده صالح است. این پاساژ دقیقا همسایه بازار تجریش بوده که اصناف مختلفی در آن فعالیت دارند. اگر زمان کافی برای گشتن و خریدکردن ندارید به شما پیشنهاد می‌کنیم از پاساژ قائم دیدن کنید.
مرکز خرید تندیس
پاساژ تندیس یکی دیگر از مراکز خرید نزدیک به امامزاده صالح است که در آن محصولات گوناگونی مانند لوازم آرایشی بهداشتی لباس‌های مردانه و زنانه کیف و کفش اکسسوری و دیگر کالا‌ها فروخته می‌شوند. در این مرکز خرید چهار طبقه بعد از بازدید و خرید کردن می‌توانید در کافه و رستوران استراحت کنید. در این مرکز خرید پارکینگ سرویس بهداشتی آسانسور پله‌برقی اتاق سیگار و مسیر‌های دسترسی مخصوص برای معلولان درنظر گرفته شده‌اند. این مرکز خرید در خیابان غلام جعفری و در میدان تجریش قرار دارد که فاصله آن تا امامزاده صالح ده دقیقه است.
خیابان ولیعصر
خیابان ولیعصر تهران که با اسم طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه معروف است . دو ردیف چنار زیبا در طرفین همانند کهنه سربازان به عابران پیاده و سواره سلام نظامی می‌دهند هستند. در خیابان ولیعصر دیدنی‌های بسیاری وجود دارد. مراکز خرید کافه‌ها و رستوران‌ها و حتی جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی متعدد سینما آفریقا سینما قدس سینما استقلال باغ فردوس تئاتر شهر موزه سینما پارک ساعی و کاخ مرمر تهران همگی در این خیابان هستند.
خیابان ولیعصر از قسمت میدان راه‌آهن و در جهت جنوب شهر تهران شروع شده و در انتها به شمال تهران یا میدان تجریش میرسد. این خیابان از مسیر‌های اصلی و تقاطع‌های متعددی در شهر تهران می گذرد. به همین علت آن را یکی از شاهراه‌های اصلی پایتخت می‌دانند. اگر خواستید که از امامزاده صالح به سمت خیابان ولیعصر بروید بهترین انتخاب ماشین شخصی یا وسایل حمل‌ونقل عمومی است.
کاخ سعدآباد
در سفر خود به تهران و دیدن از جاذبه‌های گردشگری اطراف امامزاده صالح تجریش کاخ سعدآباد را از دست ندهید. گنجینه‌ای مصور از تاریخ معاصر ایران که در دوران حکومت پهلوی یک مرکز حکومتی بوده است. امروزه این کاخ به‌عنوان موزه برای عموم قابل استفاده است. در محدوده کاخ سعدآباد هجده بنای بزرگ و کوچک ساخته شده که قدمت بعضی از این بنا‌ها به دوره قاجار میرسد. شمس‌العماره از جمله معروف ترین بنا‌های مجموعه بوده که در کاخ سعدآباد قرار دارد. فاصله کاخ سعدآباد تا امامزاده صالح دو کیلومتر تخمین زده شده که بیست الی سی دقیقه می‌توانید خود را به کاخ سعدآباد برسانید. این کاخ دو درب دارد. درب امامزاده صالح که در منطقه زعفرانیه قرار گرفته و نزدیک‌تر است. درب دوم هم در میدان دربند واقع شده است.
باغ‌موزه هنر ایرانی
باغ‌موزه هنر‌های ایرانی که می‌توان تاریخ ایران را در آنجا ببینید مخصوصا تاریخ دوران حکومت قاجار و پهلوی عمارت باغ‌موزه هنر معماری بی‌نظیری دارد که نظر هر بیننده‌ای را به خود خیره خواهد کرد. عمارت اصلی در بین باغ قرار گرفته که بزرگی این باغ یک هکتار است. این موزه به‌اندازه سایر باغ‌های ایرانی وسیع نیست. اما در حد و اندازه خود یک جاذبه بی‌نظیر گردشگری در تهران در موضوع سفر زیارت سلامت محسوب می‌شود. در این موزه نگارخانه و کافی‌شاپ وجود دارند. همچنین ماکت‌های گوناگونی از بنا‌های تاریخی ایران به نمایش گذاشته شده‌اند. فاصله باغ‌موزه تا امامزاده صالح یک و نیم کیلومتر است که به‌راحتی و با پیاده‌روی می‌توانید خود را به آنجا برسانید.
چنار کهنسال محوطه امامزاده صالح ع
در گذشته چنار کهنسال و قطور تجریش در بین حیاط امامزاده صالح ع بسیار نظر جلب می‌کرد. این درخت محیطی برابر با پانزده متر داشت و خود از آثار تاریخی و طبیعی تهران به بحساب می آمد. در روایت شهادت امامزاده صالح ع از قنات پرآب چشمه‌سار و این درخت اسم برده شده است. توصیف این چنار کهنسال در سفرنامه جهانگردان مشهور جهان دیده میشد.
مارکوپولو حدود هفتصد سال پیش در سفرنامه خود از چنار امامزاده صالح ع گفته است همچنین پولاک در صفحه هفتاد وپنج سفرنامه خود می‌نویسد:
چنار فوق‌العاده کهنی در قریه تجریش یکی از مهم‌ترین نمونه‌های این درخت در دنیا شمرده می‌شود.
گیوم آنتوان اولیویه از جهانگردان فرانسوی بود که در زمان آقامحمدخان به تهران سفر کرد. او درباره چنار بزرگ امامزاده صالح تجریش این‌گونه می‌نویسد:
چنار در اسفل ساقه شکل مخروطی داشت و چنان معلوم بود که موجب استحکام و دوام شده و ضخامت آن در جوار زمین هفتاد قدم به شمار می‌آمد. هر قدم دوازده اصبع است و بیست‌و‌سه قدم و چند قطر دایره آن می‌شود. ساقه و شاخه‌های آن بی‌عیب و سالم بودند. چوب‌های شاخه‌های اصلی آن به نظر بهتر و نسج الیافش بیشتر از ساقه آن بود.
مادام دیولافوا باستان‌شناسی فرانسوی بود که در سال ۱۸۸۱ به ایران سفر کرد. او در سفرنامه خود چنار امامزاده صالح ع را این‌گونه وصف می‌کند:
در مسجد تجریش چنار عجیب و غریبی است که کمتر نظیر آن درجهان پیدا می‌شود. قطر فوق‌العاده آن را نمی‌توان دقیقا با رقم تعیین کرد. تقریبا محیط آن به پانزده متر میرسد. هریک از شاخه‌های آن مانند تنه درخت کهنسالی در بالای بنای مسجد و سایر اطراف سر به آسمان کشیده است. این درخت عده بسیاری را در سایه خود پناه می‌دهد. مومنان در زیر آن نماز می‌خوانند. مکتب‌دار اطفال را در آنجا جمع کرده تدریس می‌کند. قهوه‌چی سماور و استکان و لوازم خود را در درون آن قرار داده است. سقا هم کوزه‌های پرآب خود را در گوشه‌ای از تنه گذارده است.
دو قنات در محوطه امامزاده صالح ع وجود داشتند که آب آن‌ها به مصرف منزل های جنوبی امامزاده می‌رسید و علت رویش و قوت چنار قدیمی شهر بود. این قنات‌ها به مرور خشک شدند و حیات چنار به خطر افتاد. روزی چنار به‌دلایل نامعلوم آتش گرفت اهالی آتش را خاموش کردند و با رسیدگی در تلاش بودند تا جان دوباره به این درخت کهنسال بدهند.
نحوه شهادت امامزاده صالح ع
در مورد نحوه شهادت امامزاده صالح ع روایات مختلفی وجود دارد. در روایتی گفته شد که وی برای یاری امام رضا ع با صد تن از پیروان خود از مدینه به سوی ایران حرکت کرد. این کاروان در مسیر و در منطقه ساوجبلاغ مورد حمله قرار گرفت. حضرت صالح بن موسی الکاظم ع در این درگیری به شهادت رسید پیکر ایشان به منطقه تجریش منتقل و به خاک سپرده شد.
روایت دوم درباره نحوه شهادت امامزاده صالح گفته می‌شود که امامزاده دیگری با نسب امامزاده صالح ع در اردبیل وجود داشته و ایشان در اردبیل زندگی می‌کرده است. پس از شهادت سر حضرت را برای حاکم ری فرستادند و دوست‌داران اهل بیت این سر را در روستایی نزدیک ری یا همان تجریش به خاک سپردند به همین علت برخی گفته‌اند که تن امامزاده صالح ع در اردبیل و سر ایشان در تجریش دفن شده است.
روایت سوم در مورد نحوه شهادت امامزاده صالح ع گفته می شود که حضرت صالح ابن موسی ع با شنیدن خبر ولیعهدی امام رضا ع در اواخر قرن دوم هجری قمری از عراق به‌سمت ایران حرکت کرد. ایشان از سمت کره رود به‌سمت شمیرانات در حرکت بودند که با رسیدن به تجریش در باغ گلشن زیر درخت چنار بزرگ نزدیک یک چشمه سار توسط فردی به نام حسن بهبهانی شهید شدند. اهالی مومن تجریش به احترام ائمه برای ایشان در همان نقطه مرقد و بارگاهی بنا کردند.
مسئولان و متولیان امامزاده صالح تجریش پنجم ذی‌القعده را روز بزرگداشت این امامزاده تعیین کرده‌اند و هرساله مراسمی در این روز برگزار می‌کنند.
زیارت امامزاده صالح ع
السَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا السَّیِّدُ الزَّکِیُّ اَلطّاهِرُ الوَلِیُّ وَالدّاعِی الحَفِیُّ اَشهَدُ اَنَّکَ قُلتَ حَقّاً حَقّاً وَنَطَقتَ حَقّاً وَصِدقاً وَدَعوتَ اِلی مَولایَ وَمَولاکَ عَلانِیَةً وَسِرًّا فازَ مُتَّبِعُکَ وَنَجا مُصَدِّقُکَ وَخابَ وَخَسِرَ مُکَذِّبُکَ وَالمُتَخَلِّفُ عَنکَ اَشهَد لی بِهذهِ الشَّهادَةِ لِاَکونَ مَنَ الفائِزینَ بِمَعرِفَتِکَ وَطاعَتِکَ وَتَصدیقِکَ وَاتِّباعَکَ وَالسَّلامُ عَلَیکَ یا سَیِّدی وَابنَ سَیِّدی. اَنتَ بابُ اللهِ المُؤتی مَنهُ وَالمَأخوذُ عَنهُ اَتَیتُکَ زائِراً وَحاجاتی لَکَ مُستَودِعةً وَها اَنَا ذا اَستَودِعُکَ دینی وَاَمانَتی وَخَواتیمَ عَمَلی وَجَوامِعَ اَمَلی اِلی مُنتَهی اَجَلی وَالسَّلامُ عَلَیکَ وَ رَحمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُه.
سلام بر تو ای آقای پاک و پاکیزه و سرور من و ای دعوت‌کننده به حق به مهربانی گواهی دهم که تو حق گفتی و به حق و راستی سخن کردی و مردم را آشکارا و نهان به‌سوی مولای من و مولای خودت دعوت فرمودی. رستگار شد پیروی تو و نجات یافت تصدیق کننده‌ات و نومید و زیانکار شد تکذیب کننده‌ات و آن کس که با تو مخالفت کرد. گواه باش برای من این گواهی را تا من بوسیله معرفت و اطاعت تو و تصدیق و پیروی کردنت از زمره رستگاران باشم و سلام بر تو ای آقای من و ای فرزند آقای من. تویی درگاه خدا که از آن درآیند و معالم دین را از آن بگیرند. آمده‌ام به درگاهت برای زیارت و حاجت‌های خود را به تو سپرده‌ام و من اکنون به تو می‌سپارم دینم و امانتم و سرانجام کارهایم و همه آرزوهایم را تا پایان عمرم و بر تو باد سلام و رحمت خدا و برکاتش.
سرداب امامزاده صالح ع
دیوارهای سرداب امامزاده صالح ع با سنگ مرمر یشمی پوشیده شده‌اند و مقبره در مرکز آن قراردارد. بالای دیوارها کاشی‌کاری‌های زیبایی وجود دارد. قبر سفید رنگ حضرت صالح بن موسی ع به عرض یک متر طول دو متر و ارتفاع یک متر در وسط سرداب قرار دارد.
ماجرای نذر نمک امامزاده صالح ع چیست؟
در گذشته تجریش یکی از مناطق صعب‌العبور محسوب می شد و زمستان‌ها با بارش برف و زمین‌های یخ‌زده کار را برای وسایل نقلیه سخت می‌کرد. در آن زمان زائران با خود نمک می‌آوردند تا با ریختن در مسیر امامزاده راه را برای دیگر زائران هموار کنند. از آن زمان نمک به یکی از نذورات امامزاده صالح تبدیل شد. حال بسیاری در توسل به امامزاده صالح برای حاجات خود نذر نمک می‌کنند و پس از برآورده شده حاجت بین زائران بسته‌های نمک پخش می‌کنند.
بهترین زمان سفر به تهران
شهر تهران در هر فصلی از سال زیبایی و شکوه خود را دارد. اگر در فصل‌های بهار و تابستان به تهران سفر کنید شهری سبز و پرطراوت خواهید دید. اگر در فصل‌های پاییز و زمستان راهی تهران باشید بدون شک برگ‌های زرد و نارنجی درختان چنار و دانه‌های برف را خواهید دید.
امامزاده صالح تا چه ساعتی باز است؟
ساعت کاری امامزاده صالح تجریش همه‌روزه از ساعت هشت تا بیست وچهار است. در روایات برای زیارت این امامزاده زمان و روز خاصی گفته نشده است البته بعضی ها روز چهارشنبه روز زیارتی امام موسی کاظم ع را برای زیارت و ادای نذر بهتر می‌دانند.
امکانات رفاهی امامزاده صالح تجریش
حرم امامزاده صالح تجریش از محبوبیت بالایی در میان شیعیان و به‌ویژه اهالی تهران برخوردار است. این مجموعه زیارتی امکانات مناسبی همچون کتابخانه دارالقرآن کتاب‌فروشی و پارکینگ دارد همچنین چند ویلچر در ورودی‌های حرم موجود است و افراد می‌توانند آن‌ها را به امانت بگیرند.
سخن پیامبر اعظم ص
قال رسول الله ص لأمير المؤمنين ع
يااباالحسن ان الله تعالي جعل قبرك و قبر ولدك بقاعاً من بقاع الجنة و عرصة من عرصاتها و ان الله جعل قلوب نجباء من خلقه و صفوة عبادة تحنّ اليكم و تحتمل المذله والأذي فيكم و يعمرون و يكثرون زيارتها تقرّباًً منهم الي الله و مودتاً منهم لرسوله اولئک يا علي المخصوصون بشفاعتي و الواردون حوضي و هم زوّاري غداً في الجنة .
پيامبر اعظم ص به حضرت علي ع فرمودند: اي ابا الحسن قبر تو و فرزندانت در پيشگاه خداوند چون قطعه اي از خاك بهشت و خانه اي از خانه هاي آن است. به لطف خدا دل هاي بندگان برگزيده و مخلص اش به سوي شما مشتاق است و در راه زيارت شما سختي را به جان مي خرند. و قبور شما را آباد مي سازند. تا مؤمنان زيارتش كنند. اين بندگان پاك و مخلص خدا در روز قيامت به حوض كوثر وارد و شامل شفاعت خاص من مي شوند.
امامزاده صالح میان سیصد و سی زیازتگاه تهران جزو چند امامزاده ای است که همواره بیشترین زائر را به درگاه خود می خواند. امامزاده صالح فرزند امام موسی کاظم علیه السلام و برادر امام رضا علیه السلام است. اگر قصد زیارت داشته باشی راحت ترین مسیر اتوبوس های بی آر تی راه خیابان ولیعصر را که سوار شوی ایستگاه آخر توقف میدان تجریش است و بعد به سوی امامزاده می روید.
بدون دیدگاه