جراحی گلوکوم چیست؟
گلوکوم(آب سیاه)گروهی از اختلالات چشمی است که منجر به صدمه پیشرونده عصب بینایی میگردد.عصب بینایی، جریان الكتریكی تولید شده از تكانه های عصبی را از شبکیه دریافت نموده و آن را به مغز منتقل میکند و در مغز، بینایی درك میشود.در گلوکوم صدمه پیشرونده عصب بینایی،عموما با کاهش دید محیطی شروع میگردد.اگر تشخیص و درمان صورت نگیرد،کاهش دید محیطی پیشرفت میکند و به سمت کاهش دید مرکزی میرود و چه بسا فرد بینایی خود را از دست بدهد.درمان نهایی این اختلال چشمی جراحی گلوکوم می باشدکه در ادامه هر آنچه را که به دانستن آن نیاز دارید شرح داده ایم.
گلوکوم چگونه ایجاد می شود؟
فشار بالاي داخل چشمي در بسياري از موارد منجر به گلوكوم ميشود. در چشم فضايي به نام اتاق قدامي در جلوي عنبيه و در خلف قرنيه موجود است كه در آن هميشه مايع شفافي جريان دارد و بافتهاي مجاور را تغذيه مي نمايد. اين مايع از جسم مژگاني واقع در خلف عنبيه ترشح ميشود و از جلوي ريشه عنبيه يعني محل اتصال قرنيه و عنبيه كه زاويه چشم ناميده ميشود اتاق قدامي را ترك ميكند. هنگامي كه مايع به زاويه مي رسد از ميان بافت مشبك خاصي عبور كرده و از چشم خارج ميشود.
در گلوكوم زاويه باز،زاويه چشم كه محل خروج مايع زلاليه از چشم مي باشد، باز است. با اين حال به دلايلي ناشناخته مايع از ميان بافت مشبك بسيار آهسته عبور ميكند. با تجمع مايع فشار داخل چشم افزايش مي يابد و بدين ترتيب ممكن است عصب بينايي آسيب ديده و به نابينايي منجر شود، مگر اينكه فشار چشم كنترل شده باشد.
انواع ديگر گلوکوم كدامند؟
اگرچه آب سياه با زاويه باز شايعترين نوع اين بيماري است اما بعضي از افراد مبتلا به انواع ديگر آن ميشوند نظير:
- آب سياه با فشار طبيعي يا فشار پايين: اين نوع از آب سياه در افراد با فشار طبيعي چشم ديده ميشود كه با وجود فشار طبيعي عصب بينايي آسيب مي بيند و ديد محيطي كاهش مي يابد. روش درماني اين نوع از آب سياه مانند آب سياه با زاويه بازاست.
- آب سياه با زاويه بسته: در اين بيماري، از آنجايي كه قسمتي از عنبيه زاويه را مي بندد، مايع زلاليه راهي براي خروج از زاويه چشم ندارد.گلوكوم با زاويه بسته به دو صورت ديده ميشود:
الف- مزمن: اين نوع شبيه زاويه باز در دراز مدت و معمولا بدون علامت خاصی سبب صدمه عصب بينايي ميشود و ميزان بروز آن در افراد زير بيشتر است
- نژاد آسيايي
- وجود سابقه فاميلي
- زنان
- افرادي كه دوربين هستند(عينك با شماره مثبت دارند).
در اين نوع از آب سياه پس از شروع درمان وكنترل فشار چشم،جراحی گلوکوم انجام ميشود.
ب-حاد: فرد در اين بيماري دچار افزايش ناگهاني در فشار چشم ميشود كه ناشي از انسداد ناگهاني بافت مشبك زاويه به وسيله عنبيه است. علايم آن شامل درد شديد، تهوع، استفراغ، هاله رنگي در اطراف اشياء نوراني، قرمزي چشم، مردمك نيمه باز و تاري ديد است. اين علائم نشان دهنده يك فوريت پزشكي است و بيمار نياز به درمان سريع براي بهبود جريان مايع دارد. اگر درمان صورت نگيرد فرد در ظرف كمتر از ١يا ٢ روز دچار صدمه شديد عصبی و افت شديد ديد ميشود. معمولا با عمل جراحي گلوکوم با ليزر اگر به موقع انجام شود مي توان انسداد ايجاد شده را رفع و بينايي را حفظ كرد.
-آب سياه ثانويه: مي تواند به عنوان عارضه اي از ساير بيماري هاي چشمي باشد ازقبيل آب مرواريد خيلي رسيده، صدمه چشمي، تومورها يا التهاب هاي چشمي.
يك نوع ديگر اين بيماري كه آب سياه رنگدانه اي ناميده مي شود زماني بوجود مي آيد كه رنگدانه ها از عنبيه آزاد شده و سبب انسداد بافت مشبك و در نهايت باعث كندي تخليه مايع زلاليه شود. يك نوع شديد آب سياه ثانويه، آب سياه ناشي از عروق جديد غير طبيعي است كه در افراد مبتلا به مرض قند، كساني كه دچار انسداد عروق ته چشم شده اند و بعضي بيماري هاي ديگر ديده ميشود.كساني كه داروهاي كورتيكو استروئيد براي درمان التهاب هاي چشمي و بيماري هاي ديگر به مدت طولاني مصرف ميكنند، در آستانه خطر ابتلا به آب سياه هستند. درمان اين نوع آب سياه با دارو، ليزر و جراحي گلوکوم است.
گلوکوم با چه علائمی خودش را نشان می دهد؟
گلوكوم زاويه باز، در ابتدا هيچ گونه علامتي ندارد، بينايي طبيعي است وهيچ گونه دردي احساس نمي شود. با پيشرفت گلوكوم اگرچه بيمار ممكن است اشياي مقابل را به خوبي ببيند اما عاجز از ديدن اشياي محيطي است و ممكن است چنين به نظر برسد كه از درون تونل نگاه مي كند. به مرور زمان ديد مركزي نيز كاهش مي يابد و سپس از بين مي رود.
برای درمان گلوکوم چه روش هایی وجود دارد؟
درمان گلوکوم در افراد بزرگسال ابتدا با درمان دارویی شروع و در صورت عدم کنترل فشار، به تدریج بر میزان و تعداد داروها افزوده می شود. اگر میزان فشار چشم به حد مورد انتظار نرسد یا نسبت کاپ به دیسک در عصب بینایی افزایش یابد، میدان بینایی محدود شود یا عدم تحمل دارو توسط بیمار بروز یابد، عمل جراحی گلوکوم برای بیمار انجام می شود.
گاهی با انجام عمل جراحی گلوکوم به تنهایی، فشار چشم به طورکامل کنترل شده و بیمار نیازی به استفاده از داروهای چشمی ندارد و گاهی بعد از انجام عمل جراحی گلوکوم، می توانیم تعداد داروهای ضد گلوکوم بیمار را کم کنیم.
درمان هاي محافظه کارانه از جمله درمان دارويي و ليزر اغلب خط اول درمان هستند.اما بسياري از بيماران به درمان هاي تهاجمي تري جهت کنترل فشار داخل چشمي نياز دارند.
عمل جراحی گلوکوم به چه صورت می باشد؟
- جراحی گلوکوم از نوع ايريدوتومي با ليزر
گلوکوم مي تواند در اثر مسدود شدن مردمک به علت چسبندگي خلفي يا غشاي فيبريني ايجاد شود.ايريدوتومي با ليزر ياگ يا آرگون ممکن است اين انسداد را از بين ببرد. برخي مواقع بيش از يک ايريدوتومي مورد نياز است. در صورتي که ايريدوتومي با ليزر به علت التهاب زياد مسدود شود، بايد جراحي ايريدوکتومي انجام شود.اين رويداد به ويژه درافراد با عنبیه قهوه اي شايع تراست.
- جراحی گلوکوم از نوع ترابکولکتومي
ترابکولکتومي براي چشم هاي مبتلا به گلوکوم زاويه باز، بسته و يا ترکیب هر دو است که با وجود درمان دارويي کامل و ليزرتراپي، فشار داخل چشم همچنان بالاست.
- جراحی گلوکوم از نوع جراحي هاي غير نفوذي
در اين نوع جراحي، ترابکولکتومي وسيع همراه با لايه نازک غشا دسمه دست نخورده روي آن انجام مي شود. در اين روش خطر کاهش فشار چشم به علت عدم ايجاد سوراخ کامل، کاهش يافته است .
- جراحی گلوکوم از نوع کاشت دستگاه درناژ
دستگاه درناژ گلوکوم جهت برقراري مسيري براي خروج زلاليه از اتاق قدامي به مخزن خلفي طراحي شده است.اين روش در بيماران با اسکار قابل توجه ملتحمه به علت جراحي هاي قبلي مفيد است.
- جراحي گلوکوم از نوع تخريب کننده جسم مژگاني
به عنوان آخرين اقدام، استفاده از روش هاي جراحي هاي تخريب کننده جسم مژگاني(سيکلوابليتيو)ميتواند براي کاهش توليد زلاليه از طريق تخريب اجسام مژگاني به وسيله ليزر ياگ از راه صلبيه يا داخل چشمي استفاده شود. مي توان از اشعه مادون قرمز با طول موج ۸۱۰ نانومتر نيز استفاده کرد.متاسفانه اين روش غالبا سبب تشديد التهاب و منجر به هيپوتومی ميشود. بنابراين تخريب اجسام مژگاني به عنوان آخرين راه براي چشم هاي دچار گلوکوم مقاوم با بينايي پايين که ساير روش هاي جراحي با شکست مواجه شده اند، مورد استفاده قرار مي گيرد.
عوارض حين جراحی گلوکوم کدامند؟
- ايجاد سوراخ در ملتحمه
- کنده شدن فلپ صلبيه به علت نازک بودن آن
- خونريزي حين عمل
عوارض پس از جراحی گلوکوم کدامند؟
- هيپوتوني زودرس:کاهش فشار چشم باعث از بین رفتن دید شخص به شکل موقت می شود.
- عفونت اندوفتالميت
- بسته شدن لوله
- افزايش فشار داخل چشم
- دوبيني
- کاتاراکت
مراقبت های بعد از جراحی گلوکوم
یک روز بعد از انجام عمل جراحی گلوکوم چشم پزشک بر بالین بیمار حاضر می شود و بررسی می کند که آیا با جراحی به اهداف درمانی اولیه نزدیک شده است یا خیر. به این منظور فشار چشم اندازه گیری می شود. اگر فشار چشم نرمال باشد نشانه این است که مسیر خروج مایع زلالیه به خوبی ترمیم شده است؛ هر چند فشار چشم در روز اول بعد از جراحی ثابت نمی ماند اما نشانه این است که چقدر جراحی موفقیت آمیز بوده است.غیر از اندازه گیری فشار چشم جراح بررسی میکند که آیا عوارض خاصی برای چشم بعد از عمل جراحی ایجاد شده است یا نه؛ بررسی عفونت، خونریزی چشم، دکمپرس شدن اتاقک قدامی و … از مواردی هستند که چشم پزشک بررسی می کند.
بعد از انجام جراحی گلوکوم چشم جراحی شده با یک پوشش خارجی کاور می شود. بیمار بایستی در رعایت بهداشت صورت و دست ها بسیار کوشا باشد و هر بار قبل از استفاده از قطره های چشمی دست هایش را بشوید. همچنین قطره های آنتی بیوتیکی مثل کلر آمفنیکل به مدت 2 تا 3 ماه برای بیمار تجویز می شود.
برای کنترل درد بیمار بعد از عمل جراحی گلوکوم نیز از مسکن های ساده مثل NSAID ها استفاده می شود.
بدون دیدگاه