قرنیه چشم چیست
قرنیه پنجره شفاف جلو چشم است که با متمرکز کردن نور و ارسال آن به سمت شبکیه باعث تشکیل تصویر می شود. سلامت قرنیه، شفافیت آن و شکل منظم لبه قرنیه برای عبور بهتر نور و تشکیل تصویر مناسب لازم است.بیماری ها و مشکلات خاصی باعث می شوند این ویژگی های قرنیه از بین برود و بینایی فرد به خطر بیفتد در نتیجه پیوند قرنیه ضروری می گردد.عمل پیوند قرنیه موفق ترین پیوند بافت در جهان است و سابقه طولانی 150 ساله دارد.
عمل پیوند قرنیه چگونه صورت می گیرد؟
در این عمل، قرنیه بیمار با قرنیه سالم چشم انسانی دیگر که فوت نموده است تعویض می گردد.تهیه قرنیه توسط بانک چشم از افرادي که خود و یا بستگان آنها اجازه اهداي چشم پس از مرگ را داده اند صورت می گیرد.بانک چشم معمولا بافت را در ساعات اولیه پس از مرگ از بدن جدا ساخته و آن را براي انتقال به بیمارستان و یا کلینیک محل جراحی آماده می کند.در بانک چشم قبل از فرستادن بافت برای پیوند آزمایشاتی انجام می گیرد تا از انتقال بیماری های خاصی مانند ایدزو هپاتیت جلوگیری گردد و نیز از کیفیت بافت پیوندی اطمینان حاصل شود.
عمل پیوند قرنیه شایع ترین و موفق ترین پیوند عضو در بدن انسان محسوب می گردد. چرا که قرنیه فاقد رگ هاي خونی است بنابراین شانس پس زدن پیوند در مقایسه با اعضاي دیگر در حداقل است.البته نتیجه عمل پیوند قرنیه به بیماری اولیه وابسته است. براي مثال در افرادي که به علت قوز قرنیه پیوند شده اند میزان موفقیت عمل بسیار خوب و بالاي 90 درصد است.در مواردي که پیوند قرنیه در بیماری هایی مانند تراخم انجام گرفته باشد یا فرد زمینه بیماری های لبه پلک و یا اختلال لایه اشک را داشته باشد عمل پیوند با مشکلات عدیده ای روبرو خواهد بود.
برای انجام عمل پیوند قرنیه قسمت مرکزي قرنیه بیمار( 7 تا 8 میلیمتر مرکز قرنیه) به صورت یک دایره بریده می شود و همین عمل روي قرنیه اهدایی نیز صورت می گیرد.سپس قرنیه اهدایی در محل قرنیه بیمار با کمک بخیه های بسیار ظریف دوخته می شود.تعداد بخیه ها بسته به نظرجراح و وضعیت چشم متفاوت و بین 16 تا 32 عدد متغیر می باشد.اگر در هنگام عمل پیوند قرنیه، بیماری آب مروارید وجود داشته باشد همزمان عمل آب مروارید انجام شده و لنز داخل چشمی نیز جای گذاري می گردد.عمل جراحی به صورت یک عمل سرپایی و معمولا تحت بیهوشی کامل انجام می شود و بیمار پس از عمل می تواند بیمارستان را ترک کند.
عمل پیوند قرنیه در مقایسه با دیگر اعمال جراحی چشم نیاز به مراقبت بیشتر و طولانی تری دارد.چرا که 6 ماه تا یک سال طول می کشد تا پیوند استحکام کافی پیدا کند.
پیوند قرنیه در چه شرایطی ضروری است؟
در اثر بعضی از بیماری ها وعفونت هاي چشم، ضربه و صدمات، سوختگی های شیمیایی و برخی اعمال جراحی چشم قرنیه شفافیت خودرا از دست می دهد ودر سر راه عبور نور اختلال ایجاد می گردد.
برخی از شایع ترین مواردی که نیاز به پیوند قرنیه دارند عبارتند از:
• عفونت های میکروبی قرنیه
• تبخال چشمی
• تراخم
• دیستروفی های قرنیه (نوعی بیماری ارثی که سبب کدورت قرنیه می گردد)
• پارگی قرنیه ناشی از ضربه
در برخی دیگر از بیماری های چشم و یا اعمال جراحی، قرنیه ممکن است شکل هندسی منظم خود را ازدست بدهد و باز هم در انکسار طبیعی نور اختلال ایجاد گرددکه سردسته این گروه بیماري
قوز قرنیه (کراتوکونوس) است و پیوند قرنیه برای این بیماران نیز در نظرگرفته می شود.در واقع شایع ترین عامل نیاز به عمل پیوند قرنیه کراتوکونوس است. شرایطی که در بیماری قوز قرنیه یا کراتوکونوس پیوند قرنیه در نظر گرفته می شود شامل این موارد است:
• عدم تحمل لنز های تماسی با وجود دید مطلوب
• عدم اصلاح دید با لنز تماسی به علت اسکار وسیع قرنیه
پیش آگهی پیوند قرنیه درکراتوکونوس عالی است.
آمادگی قبل از عمل پیوند قرنیه
پزشک از شما شرح حال کاملی از وضعیت سلامتی و هم‌چنین داروهایی که مصرف می‌کنید تهیه می کند.در قدم بعدی چشم شما را معاینه می کند و سایز قرنیه ای که برای شما مناسب است را تعیین می کند.اگر مشکلات چشمی دیگری مثل عفونت و … داشته باشید چشم پزشک پیش از انجام عمل پیوند قرنیه در جهت رفع آن بر می آید.
برای انجام عمل پیوند قرنیه چه روش های مختلفی وجود دارد؟
• کراتوپلاستی نفوذی:در این روش جراح چشم پزشک قرنیه را با توجه به سایزی که از ابتدا در نظر داشته و با ضخامت کامل می برد و قرنیه اهدایی را جایگزین کرده و بخیه می زند.برخی بیماران راغب به استفاده از قرنیه های اهدایی نیستند که در این موارد از قرنیه مصنوعی استفاده می شود.
در برخی موارد لزومی به برش تمام قرنیه و ضخامت کامل آن نیست، بلکه می توان برشی با ضخامت نسبی ایجاد کرده یا محدوده قرنیه ای که دچار مشکل شده است را برش داد.این روش ها شامل موارد زیر هستند:
• کراتوپلاستی اندوتلیال (EK) :در این روش قسمت های خلفی قرنیه برداشته می شود یعنی لایه اندوتلیوم در راستای غشای دسمه (غشایی که لایه اندوتلیوم را از آسیب و عفونت محافظت می کند)برداشته می شود؛ اما تمام طول قرنیه برداشته نمی شود بلکه قسمتی که دچار آسیب و بیماری شده است توسط جراح برداشته می شود.
• کراتوپلاستی لایه ای قدامی (ALK): در این روش پیوند قرنیه، قسمت خلفی قرنیه محافظت می شود و قسمت های سطحی یعنی اپیتلیوم واستروما در محدوده قسمتی که قرنیه دچار آسیب شده است برداشته می شود.
ریسک های عمل پیوند قرنیه
بهتر است در ابتدا بدانید که بازیابی بینایی بعد از عمل پیوند قرنیه کاملا به علت پیوند بستگی دارد.
در مدت یک سال بعد از عمل پیوند قرنیه با برداشتن بعضی از بخیه ها آستیگماتیسم ناشی از عمل پیوند باید کنترل گردد چون ریسک آن بعد از عمل وجود دارد.این مدت زمان بعد از عمل برای کنترل عفونت، خشکی چشم و پس زدن پیوند بسیار مهم است چون هر کدام از این شرایط می تواند سبب از بین رفتن شفافیت بافت پیوندی شود. چشم پیوندی باید در مقابل ضربه به خوبی حفاظت گردد چرا که استحکام چشم پیوند شده هیچگاه برابر با چشم سالم نخواهد شد.
به طور طبیعی برگشت دید بعد از پیوند قرنیه نیز با تاخیر قابل توجه اي مواجه است. در ماه هاي اول پس از عمل به علت آستیگماتیسم زیادی که وجود دارد بینایی کیفیت مناسبی نخواهد داشت.به تدریج در طی چندین ماه پس از عمل با برداشتن تعدادي از بخیه ها یا همه آنها آستیگماتیسم کاهش یافته وبینایی بهبود میابد.بهتر است بدانید که حتی دراکثر پیوندهاي موفق هیچگاه آستیگماتیسم و شماره چشم بطور کامل اصلاح نمی گردد که فرد بی نیاز از عینک باشد.اما در اکثریت آنها شماره چشم و آستیگماتیسم در حدي خواهد بود که بیمار بتواند با عینک های معمولی بینایی قابل قبولی داشته باشد.در مواردي هم بعد از عمل ممکن است آستیگماتیسم هیچگاه در حد قابل قبول کاهش نیابد که در این صورت بیمار برای بهبود دید مجبور به استفاده از عینک هایی با شماره بالایا لنز تماسی خواهد بود.
در مواردي براي پایین آوردن شماره آستیگماتیسم بعد از عمل پیوند قرنیه نیاز به اعمال جراحی اضافی مانند برش قرنیه، لیزیک ولازک میباشد که میتواند بسیار کمک کننده باشد.
آیا عمل پیوند قرنیه عارضه خاصی دارد؟
پیوند قرنیه نیز مانند همه اعمال جراحی می تواند عوارض ریز و درشتی را به همراه داشته باشد.از مهم ترین عوارض عمل جراحی پیوند قرنیه می توان به این موارد اشاره کرد:
• عفونت
• پس زدن پیوند
• آستیگماتیسم هاي بالا
• و نیاز به اعمال جراحی تکمیلی
مراقبت هاي بعد از عمل پیوند قرنیه
• بعد از عمل پیوند قرنیه به مدت 6 تا 9 ماه سطح قرنیه حس ندارد؛ بنابراین باید خیلی مراقب باشید که حین ریختن قطره در چشم و شستشوی صورت به قرنیه آسیب نزنید.
• قرنیه پیوند شده هیچ گاه مقاومت اولیه خود را به دست نمی آورد، لذا باید به شدت مواظب باشید که ضربه و یا فشار خارجی به چشم وارد نشود.رعایت این مسئله اگر چه در چند ماه اول بعد از عمل خیلی ضروري است ولی تا آخر عمر باید ادامه یابد.
• در تاریخ های تعیین شده جهت معاینه به طور دقیق مراجعه کنید.
• مصرف قطره هاي چشمی حداکثر 2 تا 3 ماه پس از عمل لازم است از مصرف خودسرانه داروها جدا خودداری کنید.
• طرز مصرف قطره و پماد را حتما از پزشک خود سوال کنید.مصرف صحیح و بموقع داروها پس از پیوند قرنیه، در میزان موفقیت عمل تاثیر بسزایی دارد.
بدون دیدگاه