امامزاده قاسم ع

بعد از عضدالدوله در عهد صفویه و به‌دستور شاه طهماسب اول صفوی مقبره امامزاده قاسم وسعت یافت. در این عهد ایوان بزرگی در شرق مقبره بنا شد. صندوق چوبی نفیس و باارزشی در مقبره امامزاده قاسم قرار دارد. بخشی از سوره یاسین به خط ثلث روی این صندوق حک شده است و قدمت آن به سال نهصد و شصت وسه هجری قمری باز می‌گردد.
بر اساس بناو نشانه‌های معماری باقیمانده در مقبره امامزاده قاسم کارشناسان قدمت آن را به قرن هفتم و عهد صفویه نسبت می‌دهند. پس از شاه طهماسب در دوره فتحعلی شاه قاجار ایوان شرقی تبدیل به رواق حرم شد و ایوانی بزرگ‌تر رو به جنوب در امامزاده قاسم ساختند. در این زمان بنای امامزاده قاسم مورد بازسازی قرار گرفت و گنبدی کاشی‌کاری شده برای مقبره ساخته شد.نشانه‌های معماری باقیمانده از امامزاده قاسم مربوط به دوره صفویه است
در عهد ناصرالدین شاه بازسازی ‌هایی برای ساخت امامزاده قاسم صورت گرفت و ظاهر تازه به خود گرفت. بعداز قاجار بازسازی و ساخت‌ و سازهایی جزیی در امامزاده قاسم صورت گرفت که جنبه تزیینی و گسترش داشتند.
زمین امامزاده قاسم وقفی است. تا پیش از سال ۱۳۴۰ راه ورودی امامزاده قاسم خاکی بود و به نقل اهالی در آن زمان یک سردر خشتی و گلی داشت. در محلی که هم اکنون به کوچه امامزاده شهرت دارد مغازه‌هایی مانند نانوایی و سبزی‌فروشی فعالیت می‌کردند.
تا دهه چهل ساختمان اصلی امامزاده قاسم از جنس خشت و گل بود و سیصد متر مربع وسعت داشت. پس از ۱۳۴۰ این مقبره مرمت شد و گسترش پیدا کرد. امروزه مقبره وی شش هزار متر مربع وسعت دارد. طی دهه پنجاه ضریح چوبی امامزاده به ضریح فلزی تغییر پیدا کرد. اسامی اخوان خالق زاده‌گان به‌عنوان نجار و سیدعلی خسروانی به‌عنوان قلمزن روی ضریح حک شده است.
در فضای مدرن امامزاده طاق‌نماهای رومی مربوط به زمان صفوی دیده می‌شوند. ساختمان اصلی مقبره مانند سازه‌های زمان صفویه به‌صورت برج هشت‌ضلعی و دارای صحن ایوان رواق و گنبد کاشی‌کاری و آینه‌کاری است. گنبد بیرونی پیازی شکل است و با کاشی خشتی خطوط کوفی و نقوش هندسی مزین شده است. داخل مقبره آینه‌کاری‌های زیبا و ظریفی وجود دارد که فضایی معنوی و بهشتی به آن داده اند.
امروزه طرح جامع عمرانی بنای مقبره امامزاده قاسم ع به تصویب رسیده است و مرمت آن در حال اجرا است. در این باره ساختمان تعاونی یا ساختمان‌های بخش شرقی حرم به‌کلی از بین رفته اند و اثری از قبرهای قدیمی در حیاط امامزاده وجود ندارد. حوضچه قدیمی حیاط نیز حذف شده است. حیاط امامزاده قاسم خیلی با‌صفا است و منظره‌ای عالی به شمیران و تهران دارد.
با توجه به تاریخچه گفته شده نمایان است که بنای امامزاده قاسم جنبه هویتی و ارزش تاریخی بسیاری دارد. به‌همین علت این بنا در بست وهشت فروردین ۱۳۵۱ با شماره ثبت نهصد وهشت در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.